Cukrzyca jest zaliczana do grupy chorób metabolicznych, których wspólną cechą kliniczną są zaburzenia przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów oraz jest jednostką chorobową spowodowaną defektem wydzielania insuliny produkowanej w trzustce. Insulina bierze udział w regulowaniu procesów przemiany materii, przez co zapewnia stały dopływ substancji odżywczych do wszystkich komórek ciała. Jej nieprawidłowa ilość prowadzi do hiperglikemii, czyli podwyższonego poziomu glukozy we krwi uszkadzając nerwy oraz naczynia krwionośne, a to z kolei pociąga za sobą szereg innych konsekwencji.

Bardzo częstym powikłaniem cukrzycy jest tzw. Zespół Stopy Cukrzycowej (ZSC) stanowiący poważne zagrożenie dla chorych, gdy dochodzi do infekcji, owrzodzenia lub destrukcji tkanek głębokich w połączeniu z chorobami naczyń obwodowych oraz z zaburzeniami neurologicznymi. Odpowiednia opieka podologiczna odgrywa kluczową rolę w profilaktyce i leczeniu tego schorzenia, a edukacja pacjenta i pomoc w pielęgnacji stóp może skutecznie zapobiec powstawaniu stopy cukrzycowej.

Czynniki wewnętrzne wywołujące ZSC:

• dysfunkcje biomechaniczne,
• zwiększony nacisk na stronę podeszwową stopy,
• ograniczenie ruchomości stawów,
• deformacja stopy.

Czynniki zewnętrzne wywołujące ZSC:

• brak wiedzy ze strony chorego,
• powtarzające się urazy,
• nieodpowiednia higiena i pielęgnacja stóp,
• noszenie niewłaściwego obuwia,
• rozległe odmrożenia.

Niepokojące objawy stopy cukrzycowej

W chwili rozpoznania cukrzycy pacjent nie zawsze odczuwa dolegliwości związane z zaburzeniem ukrwienia kończyn dolnych oraz neuropatią. Podział kliniczny ZSC opiera się na jej etiologii, stąd rozróżnia się trzy typy zaburzeń: stopę cukrzycową neuropatyczną, niedokrwienną i mieszaną.

Stopa cukrzycowa neuropatyczna jest skutkiem upośledzenia unerwienia stopy i objawia się:

• zmniejszoną lub całkowitą utratą czucia;
• brakiem zdolności odczuwania temperatury, bólu czy też nadmiernego ucisku;
• zmianami degeneracyjnymi nerwów obwodowych kończyn dolnych, które powodują podwyższenie progu bólowego, czego skutkiem jest niekontrolowane powstawanie urazów, niekiedy przechodzących w ciężko gojące się owrzodzenia;
• zanikiem receptorów nerwowych w mięśniach stóp, przez co pojawiają się zaburzenia równowagi napięcia mięśniowego kończyn dolnych;
• nieprawidłowym obciążeniem struktur stopy i tworzeniem się modzeli w okolicy głów kości śródstopia;
• uszkodzeniem układu autonomicznego doprowadzające do nieprawidłowej czynności gruczołów potowych, w związku z czym następuje zmniejszenie wydzielania wody nasilając powstawanie pęknięć i rozpadlin a nawet infekcji;
• zaczerwienioną i ciepłą skórą.

Stopa cukrzycowa niedokrwienna spowodowana jest miażdżycą tętnic i tętniczek, zmianami zwyrodnieniowymi dużych naczyń krwionośnych, jak również naczyń włosowatych w obrębie stopy. Objawami charakterystycznymi dla stopy cukrzycowej niedokrwiennej jest:

• gładka, sucha, napięta i lśniąca skóra z zanikiem tkanki tłuszczowej;
• utrata owłosienia i hiperekratoza płytki paznokciowej;
• zmiana koloru stóp - w trakcie uniesienia są blade, natomiast podczas stopniowego opuszczania stają się stopniowo sine;
• angiopatia i zmiany miażdżycowe, które mogą doprowadzić również do zmian dystroficzno-zwyrodnieniowych skóry, tkanki podskórnej oraz mięśni kończyn;
• niewydolność krążenia;
• niedrożności naczyń żylnych utrudniająca gojenie ran;
• zmiany zanikowe skóry i mięśni;
• sucha oraz popękana skóra z powodu upośledzenia funkcji gruczołów łojowych i potowych;
• gorsze odżywienie i upośledzenie zaopatrywania tkanek w tlen.

Brak podjęcia leczenia w przypadku zauważenia objawów może pogłębiać dolegliwości i doprowadzić do powstania trudno gojących się ran, opuchlizny, deformacji stopy i silnego, nieustępującego bólu. Zakrzepy i niedokrwistość mogą spowodować rozwój martwicy, a ta z kolei prowadzi do amputacji stopy, dlatego niezwykle ważna jest szybka reakcja w przypadku zauważenia pierwszych objawów.

Jak podolog może pomóc osobom ze stopą cukrzycową?

Jak podolog może pomóc osobom ze stopą cukrzycową? Leczenie stopy cukrzycowej powinno odbywać się na wielu płaszczyznach. Istotna jest tutaj współpraca wielu specjalistów, determinacja osoby chorej, stosowanie się do zaleceń i regularność wizyt. Pierwszym krokiem, który powinien zostać podjęty w leczeniu stopy cukrzycowej jest ustabilizowanie poziomu glukozy, aby zatrzymać rozwój choroby. Postępowanie miejscowe obejmuje dobór obuwia i unikanie urazów, stosowanie zabiegów pielęgnacyjnych, odpowiednich opatrunków i środków odkażających, a w przypadku głębokiego zakażenia skóry, tkanek miękkich i kości w obrębie stopy, także opracowania chirurgicznego. We wszystkich omawianych działaniach bardzo istotną rolę odgrywają pielęgniarki diabetologiczne, ale też wszystkie sprawujące opiekę nad chorymi na cukrzycę.

Chorzy powinni zostać poinformowani o konieczności przestrzegania diety i prowadzenia higienicznego trybu życia. Znaczna część diabetyków ma problem z otyłością, dlatego też pielęgnacja stóp jest dla nich wyjątkowo trudna. Warto, aby pacjenci byli pod stałą opieką nie tylko lekarza, ale też podologa, który przeprowadzi szczegółową ocenę stanu stóp, w tym ocenę czucia, krążenia oraz obecności ewentualnych ran czy owrzodzeń. Regularne wizyty u podologa są niezwykle istotne, aby monitorować stan stóp, wykrywać ewentualne zmiany oraz zapobiegać powikłaniom.

Profilaktyka i pomoc w leczeniu stopy cukrzycowej u podologa to przede wszystkim:

• Regularne badania i kontrola stanu stóp, w tym oczyszczanie paznokci, usuwanie odcisków, modzeli, pęknięć i rozpadlin.
• Profilaktyka owrzodzeń poprzez odpowiednią pielęgnację stóp oraz dobór odpowiedniego obuwia.
• Edukacja pacjenta w zakresie samoopieki oraz właściwej higieny stóp (edukacja w celu prewencji pierwotnej i wtórnej schorzenia).

Jeśli masz cukrzycę i zauważasz jakiekolwiek zmiany na swoich stopach, nie zwlekaj z wizytą u podologa. Zapraszam Cię do mojego gabinetu, gdzie zapewniam kompleksową opiekę oraz wsparcie w profilaktyce i leczeniu stopy cukrzycowej. Umów się na wizytę - zadbaj o swoje zdrowie i komfort codziennego funkcjonowania.

UWAGA! SZANOWNY CZYTELNIKU, PAMIĘTAJ, ŻE OBRAZY ZNAJDUJACE SIĘ W TYM ORAZ W POZOSTAŁYCH ARTYKUŁACH, CHRONIONE SĄ PRAWAMI AUTORSKIMI!